Po co te ćwiczenia narządów mowy?
Ćwiczenia usprawniające mają więc na celu wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg, podniebienia, szczęki dolnej. Dziecko musi mieć wyczucie danego ruchu i położenia poszczególnych narządów mowy. Jest nam to potrzebne do wymawiania prawidłowo głosek. Ćwiczenia artykulatorów powinny być wykonywane bardzo dokładnie, bez pośpiechu oraz systematycznie.
Ćwiczenia usprawniające – ze względu na udział właściwego elementu aparatu mowy – dzielą się na następujące:
ćwiczenia warg i policzków
ćwiczenia języka
ćwiczenia podniebienia
ćwiczenia szczęki dolnej
Ponieważ dzieci przedszkolne są w tzw. wieku zabawy, więc ćwiczenia usprawniające również powinny być prowadzone w formie zabawy, która daje znacznie lepsze efekty niż nauka i przymus.
ZABAWY I ĆWICZENIA WARG I POLICZKÓW
Minki – naśladowanie min:
wesołej – płaskie wargi, rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki, smutnej – podkówka z warg, obrażonej – wargi nadęte, zdenerwowanej – wargi wąskie.
Całuski – przesyłanie całusków, wargi wysunięte do przodu, cmokanie.
Rybka – wysuwanie warg do przodu i rozszerzanie na końcu jak u ryb.
Zły pies – naśladowanie złego psa, unoszenie górnej wargi, wyszczerzanie zębów, warczenie psa.
Gorąca zupa – chłodzenie wargami zupy.
ZABAWY I ĆWICZENIA JĘZYKA
Kotki – kotek pije mleko (szybkie ruchy języka w przód i w tył, kotek oblizuje się (czubek języka okrąża szeroko otwarte wargi).
Zmęczony piesek – dzieci naśladują pieska, który głośno oddycha i język ma mocno wysunięty na brodę. Sięgnij jak najdalej – kierowanie języka do nosa, do brody, w prawą i w lewą stronę.
Szczoteczka – język to szczoteczka do zębów, która po kolei czyści zęby górne od strony zewnętrznej i wewnętrznej, a następnie zęby dolne z obu stron. W trakcie zabawy naśladujemy płukanie buzi wodą – powietrze z jednego policzka przechodzi do drugiego itp.
Język na defiladzie – język maszeruje jak żołnierz:
na raz – czubek języka na dolną wargę,
na dwa – czubek języka do prawego kącika ust,
na trzy – czubek języka na górną wargę,
na cztery – czubek języka do lewego kącika ust.
Koniki – czubek języka uderza o podniebienie i opada na dół. Raz konik idzie wolno, to biegnie, parska, śmieje się iha, iha.
Żabka – dziecko z talerzyka zbiera płatki kukurydziane za pomocą czubka języka, stara się wyciągnąć długi język, jak u żaby.
ZABAWY I ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKIEGO
Nadmuchiwanie baloników.
Puszczanie baniek mydlanych.
Echo – powtarzanie sylab: ka, ko, ke, ku, ky, ki, ką, kę; ak, ok, ek, uk, yk, ik, ąk, ęk; aka, oko, eke, uku, yky, iki; tak samo z głoską „g”.
ZABAWY I ĆWICZENIA SZCZĘKI DOLNEJ
Naśladowanie ziewania.
Wąchanie kwiatów – duży wdech nosem i wydech ustami z jednoczesnym wymawianiem głoski aaa (jako zachwyt), ooo (jako zdziwienie).
Chwytanie górnej wargi dolnymi zębami.
Opuszczanie i unoszenia dolnej szczęki. Wymawianie szerokiego a i przechodzenie do wymawiania a połączonego z głoską s (aaas).
Zachęcamy do regularnych ćwiczeń w domu.
A. Ferenc