Ważnym elementem w porozumiewaniu się jest słuch. Daje on możliwość nadawania i odbioru informacji. Te dwa procesy oparte są na słuchu fonematyczno-fonetycznym, czyli słychu mownym. Bardzo ważne jest już od początku kształtowanie słuchu u dzieci poprzez proste zabawy i ćwiczenia. Robimy to już na samym początku mówiąc do maluszków, oswajając z głosem mamy, bawiąc się grzechotką. Głównie zabawki dla dzieci najmniejszych skupiają się na mobilizacji słuchu i wzroku.
Słuch fizyczny – to zdolność słyszenia fal dźwiękowych o częstotliwości 16-50.000 drgań na sekundę. Obniżenie słyszalności w pewnym zakresie częstotliwości (pasma niskie, średnie, wysokie) u dzieci powoduje niedokładność odbioru tych dźwięków mowy, które podczas wypowiadania maja tę częstotliwość.
Przykłady ćwiczeń słuchowych:
Co słyszę?
Dziecko siedzi z zamkniętymi oczami i wsłuchując się, wychwytuje odgłosy dochodzące z sąsiedztwa, ulicy. Po pewnym czasie opowiadają co usłyszały.
Z której strony słychać dźwięk?
Dziecko ma zasłonięte oczy – wskazuje źródło dźwięku.
Który przedmiot wydał ten dźwięk?
I etap: dziecko ogląda różne przedmioty i wsłuchuje się jakie wydają dźwięki
II etap: chowamy za parawanem przedmioty i wydobywamy z nich dźwięk, np. darcia gazety, brzęk kluczy, plusk wody, stukot wysypywanej fasoli, stuk łyżeczki o szklankę itp.
Czyj to głos?
Dziecko rozpoznaje odgłosy zwierząt, przedmiotów, pojazdów. Naśladują usłyszane dźwięki.
Różne dźwięki:
Dziecko gromadzi różne przedmioty i sprawdza jakie wydaje dźwięki, gdy się w nie stuka, drapie, toczy, podrzuca do góry, uderza o podłogę.
Co się ukryło?
Chowamy np. budzik, minutnik. Dziecko kierując się dźwiękiem wydawanym przez ukryty przedmiot, stara się go odnaleźć.
Jaki to instrument?
Dziecko rozpoznaje barwę dźwięków różnych instrumentów muzycznych. Liczą wydawane przez instrumenty dźwięki; wyklaskują, wytupują, odtwarzają dźwięki za pomocą rysowania wzorów.
Powtórz co usłyszałeś?
Mówimy do dzieci szeptem, przez papierową tubę:
– pojedyncze słowa,
– proste zdania zbudowane z trzech słów,
– zdania złożone,
– przysłowia, zagadki.
A. Ferenc
E. Skorek, Z logopedią na ty, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2000, s. 154.
K. Datkun-Czerniak, Logopedia. Jak usprawniać mowę dziecka, MAC Edukacja S.A, Kielce 2004, s. 34-37.